Wiele upłynęło czasu, nim 4 lutego 2011 roku Sejm uchwalił ustawę o ustanowieniu dnia 1 marca Narodowym Dniem Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Środowiska kombatanckie, liczne organizacje patriotyczne, stowarzyszenia naukowe, przyjaciele i rodziny tych, którzy polegli w boju, zostali zamordowani w komunistycznych więzieniach lub po prostu odeszli już na wieczną wartę, od lat pukali do wielu drzwi z żądaniami, by wolna Polska oddała w końcu hołd swym najlepszym Synom. Przez lata odpowiedzią była cisza. W drugiej połowie pierwszej dekady XXI wieku nadzieje zaczęły się spełniać. Apele środowisk kombatanckich zaczęły zyskiwać coraz większe poparcie. Janusz Kurtyka, prezes IPN od końca roku 2005, nadał tym staraniom silny impuls i przyspieszenie. 28 lutego 2009 z inicjatywy prezesa Kurtyki i Jerzego Szmida na I Walnym Zgromadzeniu Stowarzyszenia NZS 1980 podjęta została uchwała popierająca inicjatywę Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, ustanowienia dnia 1 marca dniem Żołnierzy Wyklętych. Data 1 marca nie jest przypadkowa.
Tego dnia w 1951 r. w mokotowskim więzieniu komuniści strzałem w tył głowy zamordowali przywódców IV Zarządu Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość – Łukasza Cieplińskiego i jego towarzyszy walki. Tworzyli oni ostatnie kierownictwo ostatniej ogólnopolskiej konspiracji kontynuującej od 1945 roku dzieło Armii Krajowej. Zajęcie Polski przez Armię Czerwoną i włączenie połowy jej terytorium do ZSRS sprawiło, że dziesiątki tysięcy żołnierzy nie złożyło broni. Gotowi byli walczyć o odzyskanie niepodległości, wypełnić złożoną przysięgę. Powojenna konspiracja niepodległościowa była – aż do powstania Solidarności – najliczniejszą formą zorganizowanego oporu społeczeństwa polskiego wobec narzuconej władzy.
W roku największej aktywności zbrojnego podziemia, 1945, działało w nim bezpośrednio 150-200 tysięcy konspiratorów, zgrupowanych w oddziałach
o bardzo różnej orientacji. Dwadzieścia tysięcy z nich walczyło w oddziałach partyzanckich. Kolejnych kilkaset tysięcy stanowili ludzie zapewniający partyzantom aprowizację, wywiad, schronienie i łączność. Doliczyć trzeba jeszcze około dwudziestu tysięcy uczniów z podziemnych organizacji młodzieżowych, sprzeciwiających się komunistom. Łącznie daje to grupę ponad pół miliona ludzi tworzących społeczność Żołnierzy Wyklętych. Ostatni „leśny” żołnierz ZWZ – AK, a później WiN – Józef Franczak „Laluś” zginął w walce
w październiku 1963 roku. Na terenie Ziemi Leżajskiej najsłynniejszym z nich był Józef Zadzierski ps. „ Wołyniak ”, który będąc ciężko ranny popełnił samobójstwo w Szegdach w nocy z 28/29 grudnia 1946 r.
Muzeum Ziemi Leżajskiej i Instytut Pamięci Narodowej w Rzeszowie zapraszają 1 marca 2015 r. o godz. 11. 15. na obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych.
Program uroczystości :
- Wprowadzenie sztandarów : Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej w Leżajsku ( harcerze z Hufca ZHP w Leżajsku ) i Jednostki Strzeleckiej 2035 im. ppłk Tadeusza Wyrwy – Furgalskiego w Leżajsku.
- Wysłuchanie Hymnu Państwowego.
- Powitanie gości – Dyrektor MZL Andrzej Chmura .
- Prelekcja pracownika Instytutu Pamięci Narodowej w Rzeszowie.
- Projekcja filmu „ Kwatera Ł ” , reż,. Arkadiusz Gołębiewski
- Salwa honorowa.
- Wspomnienia zaproszonych gości – świadków II wojny światowej i lat powojennych represji.
- Dyskusja
