Leżajski cadyk Elimelech z Baligrodu?

    209
    0

    Cadyk Elimelech z Leżajska był synem Eleazara Lipmana, o którym nie zachowały się żadne informacje. Najstarszy syn Elimelecha nosił imiona Eliezer Lipman – nie wykluczone, że po dziadku Elimelecha, zaś drugi syn młodszy Eleazar Lipman zapewne po ojcu Elimelecha.

    Jest cechą bardzo charakterystyczną, że imiona Eliezer i Eleazar przewijają się wokół postaci Elimelecha, kultywującego bez wątpienia rodzinną tradycję. Także jego prawnuk, używający nazwiska Weisblum, miał na imię Eleazar. Niestety nie zachowały się informacje o matce Elimelecha i jego rodzeństwie. Wiemy natomiast, że Elimelech miał starszego brata Meszulema Zusie.

    Zapewne także imiona Meszulem Zusia były związane z rodzinną tradycją, być może po stronie matki. Na cmentarzu żydowskim w Baligrodzie na jednej z odczytanych macew jest bardzo znamienne epitafium:
    Tu
    ukryty mąż poważny i odważny
    On Damaszek Eliezer,
    który czerpał i nalewał
    ze swej nauki innym, godzien
    był, by zasiadać w winnicy w jawne.
    Oto ten, uczony cudowny i znakomity,
    dostojny, pobożny, nasz nauczyciel Eliezer Lipman,
    syn naszego nauczyciela Jisroela, błogosławionej pamięci,
    który odszedł
    o zmierzchu w poniedziałek, którego nie można nazwać
    dobrym, 8 elul. I dlatego serce nasze boleje
    i lamentuje, w roku
    494 według krótkiej rachuby. Niech będzie dusza jego
    zawiązana w woreczku żywych.2

    Eliezer Lipman zmarł 6 września 1734 r. wg naszego kalendarza. Obok jest grób jego starszego brata Aharona, zmarłego 4 listopada 1731 r. W jego epitafium również jest zwrot: Oto ten, uczony cudowny i znakomity, dostojny, pobożny, nasz nauczyciel Aharon syn naszego nauczyciela Jisroela

    Andrzej Trzciński w swoim opracowaniu sugeruje, że mogą to być epitafia prawdopodobnie lokalnych mędrców, może braci. Oba nagrobki są wykonane z wapienia, podobnie jak i trzeci mający kształt kamiennego bloku ułożonego na grobie. Przy nim także kiedyś była macewa z epitafium. Jeżeli przyjąć za Andrzejem Trzcińskim, że pochodzi on z II dekady XVIII w., to być może został położony na grobie Jisroela, ojca Eliezera Lipmana i Aharona. Część macew z baligrodzkiego cmentarza leży pod asfaltem w północno-zachodnim narożu rynku, gdzie kiedyś stała synagoga.

    W filmie „Ogniomistrz Kaleń” z 1961 r. są one dobrze widoczne, podobnie jak i ruina synagogi. Zanim Elimelech osiadł w Leżajsku, był wędrownym kaznodzieją, razem ze swoim starszym bratem Meszulamem Zusią. Nie wykluczone, że obaj uchodzili także za „lokalnych mędrców”, podobnych swojemu dziadkowi i jego bratu. Jest wielce prawdopodobne, że obaj wyruszyli w swoją wędrówkę właśnie z rodzinnego gniazda, jakim był Baligród. Kiedy spotkali na swojej drodze w Międzyrzeczu na Wołyniu cadyka Dow Bera zwanego Wielkim Magiem, zostali jego uczniami. Meszulem Zusia i Elimelech po jego śmierci w 1772 r. osiedli na stałe, starszy w Annopolu na Wołyniu, młodszy w Leżajsku, i każdy z nich został cadykiem. Nie znamy dokładnej daty ani miejsca urodzenia Elimelecha z Leżajska. Przyjęto co prawda rok 1717, zakładając, że mógł żyć 70 lat, ale przy takim założeniu jego starszy brat zmarły w 1809 r. musiałby przeżyć około 94 lat. Można jednak założyć, że kiedy około 1766 r. zostali uczniami Dow Bera, byli znacznie młodsi niż dotychczas sądzono. Jeżeli trzymać się dotychczasowych ustaleń, mieli wówczas po około 49–51 lat i byli zaledwie 5–7 lat młodsi od swojego mistrza. Gdyby założyć, że synowie Elimelecha żyli po około 60 lat, to musiał ich spłodzić, zanim jeszcze został uczniem Dow Bera. Jak zatem będąc wędrownym kaznodzieją, mógł zapewniać swojej rodzinie środki do życia?

     

    Ź: Skarby Podkarpackie

    Poprzedni artykułRelacja z Dni Nowej Sarzyny
    Następny artykułLada dzień ruszy budowa leżajskiej obwodnicy